مطالعه موردی: محله کشتارگاه شهر ارومیه

Transcript

1 امنیت تصرف در سکونتگاههای غیررسمی مطالعه موردی: محله کشتارگاه شهر ارومیه بهمن احمدی - دانشجوی دکترای شهرسازی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران ایران. بهناز امینزاده گوهرریزی - 1 دانشیار دانشکده شهرسازی پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران ایران. تاریخ دریافت: 1394/10/06 تاریخ پذیرش: 1395/07/04 29 چکیده تجارب علمی و عملی در رابطه با رویکردهای ارتقای نشان داده که امنیت تصرف یک حس است که تنها از طریق ابزارهای رسمی و قانونی همچون سند مالکیت به دست نمیآید. امروزه به جای ارتقای امنیت تصرف از طریق فا کتورهای قانونی استفاده از ابزارهای میانجیگر مرسوم شده است. با توجه به این سئوال که آیا پایداری اجتماعی میتواند به عنوان یک ابزار میانجیگر مطرح باشد هدف این تحقیق بررسی و سنجش تأثیرات توسعه پایدار اجتماعی بر میزان امنیت تصرف در محله کشتارگاه شهر ارومیه میباشد. در این تحقیق از شاخصهای عدالت فضایی و انسجام اجتماعی برای تببین پایداری اجتماعی و از پنج شاخص نیز برای سنجش میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان محله کشتارگاه استفاده شده است. روش تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی_تحلیلی بوده و در آن از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه و از تکنیکهای تحلیل شبکه در محیط ArcGIS تحلیل فازی و روشهای آماری چون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که با افزایش میزان انسجام اجتماعی و تأمین عدالت فضایی در دسترسی به خدمات شهری میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان محله کشتارگاه افزایش مییابد بدین گونه که تغییری به اندازه یک واحد انحراف معیار در انسجام اجتماعی و دسترسی به عدالت فضایی به ترتیب موجب تغییر و واحد انحراف معیار در میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان محله میشود. بنابراین میتوان گفت حرکت به سمت پایداری اجتماعی میتواند زمینهساز افزایش حس امنیت تصرف زمین و مسکن در سا کنان محله کشتارگاه باشد. واژ گان کلیدی: پایداری اجتماعی امنیت تصرف ادرا کی سکونتگاه غیررسمی محله کشتارگاه شهر ارومیه. 1 نویسنده مسئول مقاله: bgohar@ut.ac.ir

2 30 1. مقدمه اسکان غیررسمی عامل برجسته و غالب در شهرنشینی و تهیه مسکن برای فقرای شهری است. اینگونه سکونتگاهها در واقع شکل بیضابطهای از تجمع مکانی گروههای کمدرآمد در نقاط آسیبپذیر شهرند که به صورت سازمان نیافته و خارج برنامه رسمی شهر ایجاد میگردند و متشکل از واحدهای مسکونیاند که بدون رعایت اصول فنی ساختمان ساخته شده و فاقد مجوز رسمی میباشند Harvey,1997:72(.)Sarrafi,2003:46 & شاخصهای اصلی سکونتگاههای غیررسمی معموال با عواملی مانند فقدان خدمات پایه و اساسی فقدان امنیت تصرف زمین سکونت خانوارهای کمدرآمد و وابستگی شدید به فرصتهای شغلی غیررسمی بیان میشوند )& Irandoust,2009:20.)Harvey,1997:72 در این میان فقدان امنیت تصرف یکی از چالشهای اساسی در این سکونتگاهها میباشد که این مسئله منجر به آسیبهای روانی سیاسی اقتصادی و اجتماعی به خانوارهای سا کن در این سکونتگاهها میشود. بنا به گفته سازمان اسکان بشر سازمان ملل متحد عامل فقدان امنیت تصرف در سکونتگاههای غیررسمی به عنوان چرخه فال کت عمل کرده و پایهای برای سایر محرومیتهای خانوارها میباشد. ارتقای امنیت تصرف رویکردی است که در سال 2003 توسط سازمان اسکان بشر به منظور توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی تدوین شده است. در ابتدا شاخصهای قانونی چون سند رسمی و مالکیت به عنوان معیارهایی برای سنجش و ارتقای امنیت تصرف به کار گرفته شد اما طبق مطالعات سازمان اسکان بشر مشخص شد که ارائه سند قانونی برای ارتقای امنیت تصرف (به خصوص در کوتاهمدت) عامل مناسبی نیست چرا که منجر به احتکار در بازار زمین و مسکن شده و در نهایت منجر به فروش مسکنهای موجودوتشکیل اجتماعات غیررسمیجدیدمیشود. با مطالعات افرادی چون پین )2006 & 2004( کریو و پریسول )2004( و دیگر پژوهشگران شاخصهای عرفی یا فراقانونی نیز به منظور تبیین امنیت تصرف و سنجش آن مد نظر قرار گرفت. همزمان با این روند در سال 2004 در سمینار برگزار شده در سازمان اسکان بشر توسعه پایدار سکونتگاههای غیررسمی به عنوان یکی از محورهای نشست مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به ماهیت این سکونتگاهها تأ کید اصلی بر توسعه پایدار اجتماعی به منظور توانمندسازی و ارتقای امنیت تصرف در این سکونتگاهها بوده است در واقع استفاده از ابزاری که با تأ کید بر ابزارهای عرفی و فراقانونی و نه صرفا قانونی منجر به افزایش امنیت تصرف شود. ون گلدر در سال 2009 با تکمیل و جمعبندی مطالعات صورت گرفته به این نتیجه رسید که یک حس است که ناشی از برآیند شاخصهای قانونی و عرفی امنیت تصرف میباشد و حرکت به سمت توسعه پایدار میتواند بسترساز ارتقای امنیت تصرف در این سکونتگاهها باشد. هدف این تحقیق بررسی و سنجش تأثیرات توسعه پایدار اجتماعی بر میزان امنیت تصرف در محله کشتارگاه شهر ارومیه میباشد. این محله بزرگترین اسکان غیررسمی در سطح شهر ارومیه است که از اواسط دهه 40 شکل گرفت و با توسعه خزنده و تقسیم اراضی کشاورزی حاشیه شهر رشد نمود. به طوری که هما کنون وسعت تقریبی آن 142 هکتار بوده و رشد این سکونتگاه به صورت بازتقسیم اراضی مسکونی و اتاقنشینی ادامه دارد. با توجه به ادبیات نظری فقدان امنیت تصرف منجر به آسیبهای روانی سیاسی اقتصادی و اجتماعی به خانوارهای سا کن عدم سرمایهگذاری در مسکن و عدم همکاری سا کنان با حکومت دولتی در راستای ارتقای کیفیت محیط مسکونی خود میشود. این موضوع را میتوان در محله کشتارگاه نیز مشاهده کرد. به دلیل پایین بودن امنیت تصرف سا کنان تمایلی برای سرمایهگذاری در بهبود وضعیت فعلی مسکن خود ندارند و از طرفی با بیاعتمادی و بدبینی نسبت به نهادهای مدیریت شهری حتی در برابر اقدامات مثبت شهرداری به منظور ارتقابخشی این سکونتگاه مقاومت میکنند. بدینترتیب با رجوع به ادبیات نظری و مسئلهای که وجود دارد میتوان سئوال این تحقیق را بدین گونه مطرح نمود: حرکت به سمت پایداری اجتماعی چه تأثیراتی بر میزان امنیت تصرف سا کنان محله کشتارگاه خواهد داشت البته گفتنی است که با توجه به وسعت شاخصهای پایداری اجتماعی در این تحقیق استفاده از دو شاخص عدالت فضایی )دسترسی به خدمات شهری( و انسجام اجتماعی مد نظر بوده است. همچنین برای پاسخ به سئوال تحقیق دو فرضیه زیر مطرح شدهاند: - به نظر میرسد با ارتقای سطح انسجام اجتماعی در محله کشتارگاه میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان افزایشیابد. - به نظر میرسد با تأمین عدالت فضایی به منظور دسترسی به خدمات شهری در محله کشتارگاه میتوان میزان امنیت تصرف سا کنان را افزایش داد. 2. روش تحقیق روش تحقیق در این پژوهش نیز علمی_تحلیلی میباشد. از ادبیات نظری برای تعیین شاخصهای تحقیق و از پیمایش مطالعات میدانی و پرسشنامه برای جمعآوری اطالعات مورد نظر استفاده شده است. برای تعیین نمونهای از جامعه آماری نیز از فرمول کوکران استفاده شده است که حدود 256 خانوار ) سرپرست خانوار( به عنوان جامعه آماری تحقیق معین شدهاند. در نمونهگیری از روش خوشهای منظم استفاده شده تا نمونهها به صورت مساوی در سطح محله پخش شده باشند. برای سنجش عدالت فضایی از تحلیل شبکه در محیط GIS استفاده شده است بدین صورت که فاصله خدمات شهری با استفاده از تحلیل شبکه در محیط GIS )تا هر یک از نمونهها( مورد سنجش قرار گرفته و نقشههای مربوطه تهیه میشوند. برای ترکیب نقشهها از تلفیق روش AHP و روش فازی استفاده شده است. با توجه به این که خدمات شهری دارای معیارها و زیرمعیارها بوده و ساختاری سلسلهمراتبی و درختی دارند برای وزندهی به آنها از روش AHP استفاده شده است. بدین منظور از میانگین حسابی نظرات سه گروه نمونه آماری مورد مطالعه مسئوالن شهری ارومیه و جمعی از کارشناسان علمی اعم از دانشجویان

3 31 ضریب تعیین برای همچنین و شهری برنامهریزی رشته اساتید و Expert Choice نرمافزار از قضاوتها سازگاری میزان و اهمیت روابط تدوین از استفاده با بعد مرحله در است. شده استفاده نهایی نقشه آنها به وزندهی و موجود الیههای براساس فازی استخراج نمونههاست از یک هر یک تا صفر بین امتیاز حاوی که است. شده یک هر برای شبکهای تحلیل از آمده دست به فواصل ترکیب برای بیمقیاس آمده دست به فواصل باید ک پال هر در کاربریها از تابع از منظور بدین کرد. ترکیب یکدیگر با را آنها بتوان تا شوند صورت به را دادهها و است خطی تابعی که میشود استفاده فازی میکند. تبدیل فازی حالت به کالسیک حالت از خطی خدمات به دسترسی فواصل بیمقیاسسازی فازی شماره 1 :تابع رابطه کمترین a دسترسی عامل X فازی تابع F)X( رابطه این در X و دسترسی عامل برای قبول قابل مقدار بیشترین b مقدار شدن مشخص از پس میباشد. b( و )a مقدار دو این بین اختالف به دسترسی شاخص به مربوط زیرمعیارهای اهمیت ضرایب کها پال فاصله فازی مقادیر آوردن دست به همچنین و خدمات که آنها برآیند و مقادیر این ترکیب برای خدماتی کاربریهای از تابع از است شهری خدمات به کنان سا دسترسی میزان نشانگر است: شده استفاده زیر فازی مقادیر ترکیب :تابع شماره 2 رابطه هر برای آمده دست به فازی مقادیر نشانگر P)X( تابع این در W i معیارها زیر اهمیت ضریب و فاصلهها فازی مقادیر از ک پال دست به فازی مقادیر F)X( و زیرمعیارها اهمیت ضریب نشانگر نهایی امتیاز چه هر اساس این بر میباشد. ک پال هر برای آمده مناسب دسترسی دهنده نشان باشد نزدیکتر یک عدد به بود. خواهد شهری خدمات به کها پال کی ادرا تصرف امنیت و اجتماعی انسجام سنجش برای گویهای کردن کمی برای و بوده نظر مد پرسشنامه از استفاده در است. شده استفاده پنجتایی لیکرت طیف از نیز پرسشنامه امتیاز میزان آوردن دست به برای حسابی میانگین از نهایت همچنین است. شده استفاده بخش این شاخصهای نهایی آماری روشهای از استفاده نیز تحقیق فرضیههای آزمون برای است بوده نظر مد پیرسون همبستگی ضریب و خطی رگرسیون وجود عدم یا وجود دهنده نشان R( 2 ( تعیین ضریب میزان که بود. خواهد تحقیق متغیرهای میان رابطه این میزان و رابطه موضوع ادبیات و نظری مبانی 3. غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت 3.1. دخالت حداقل لیبرالی نگرش تأثیر تحت 1970 دهه ابتدای تا دستور غیررسمی اسکان پدیده همچنین و مسکن امر در دولت استوار فرض این بر غالبا گرفتن نادیده بود. دولتها از بسیاری کار گذرا پدیدهای اما بوده ناپذیر اجتناب سکونتگاهها این که بوده برطرف آنها مشکل زمان مرور به و اقتصادی توسعه با که هستند شد روشن زمان مرور به.)UN-HABITAT,2003:21( شد خواهد و غیررسمی سکونتگاههای مشکل رفع در لیبرالیسم وعدههای که توسعه که شد آشکار نکته این و نبوده درست چندان فقیرنشین کمدرآمد موردسکونتگاه رادر نمیتواندتحولموردانتظار اقتصادی مقابله دولتها از بسیاری ناتوانی شرایط در رو این از کند. ایجاد سکونتگاههای تخریب و اجباری تخلیه حذف سکونتگاهها با طی در رویکرد این شد. بدل گیر فرا روشی و رویکرد به غیررسمی افرادی توسط 80( دهه اوایل و 70 دهه )اواسط بعد دهههای محققان این نظر به گرفت. قرار نقد مورد آبرامز و ترنر همانند محالت ارتقای بالقوه توان غیررسمی سکونتگاههای کنان سا شوند خاصی دهی جهت که است نیاز فقط و هستند دارا را خود خودیاری رویکرد محققان این بنابراین.)Irandoust,2007:41-45( کردند. عنوان غیررسمی سکونتگاههای بهبود برای 80 دهه در را شد مواجه جدی انتقادهای با بعد سالهای در خودیاری رویکرد برای کنان سا انگیزه عدم به میتوان انتقادها این مهمترین از که نبودند آن مالک رسمی طور به که خانههایی در سرمایهگذاری.)Mukhija, )2001:215 کرد اشاره میالدی 80 و 70 دهه در خودیاری رویکرد بر وارد انتقادهای هک داشت آن بر را بینالمللی سازمانهای و دولتها از بسیاری غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت و مالکیت مسئله به موجب سند که دارد کید تأ دسوتو دارند. مبذول را بسیاری توجه ندارد سند که خانهای میشود. مردم اقتصادی قدرت آزادسازی عنوان به آن از نمیتواند سازنده زیرا است مرده سرمایه او دید از به واقعی سند اعطای کند. استفاده وام دریافت برای ضمانت میدهد قدرت آنها به بگیرند مسکن وام که میدهد اجازه مردم De( کنند تهیه اعتبار و نقد پول خود قانونی ساختمان اتکای به استفاده با تصرف امنیت ارتقای اساس این بر.)Soto, 2000:76-92 مقالهای در پاتل گرفت. قرار کار دستور در قانونی ابزارهای از ارتقایامنیت سیاستهایپیادهشدهدولتهندوستانبهمنظور بررسی مورد را قانونی ابزارهای از استفاده با غیررسمی نواحی تصرف که میدهد نشان احمدآباد ناحیه در او میدانی یافتههای داد. قرار تخلیه از ترس میزان حدودی تا ک امال قانونی سند اهدای از پس از خصوص به کنان سا زندگی وضعیت ولی یافته کاهش اجباری فروش فکر به کنان سا عمدتا و است نکرده تغییری اقتصادی لحاظ Patel,( هستند دیگری غیررسمی محله در اقامت و خود خانههای سکونتگاههای به سند ارائه که است معتقد پین 2016:112(. و مسکن بازارهای روند دستکاری به منجر طرف یک از غیررسمی آنها کامل نابودی به منجر موارد از بسیاری در و شده شهری زمین زمین قیمت و ارزش افزایش به منجر امر این دیگر طرف از میشود. بیستم شماره 1395 پاییز غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت ک ادرا میزان بر اجتماعی پایداری اثرات تحلیل

4 32 بیستم شماره 1395 پاییز غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت ک ادرا میزان بر اجتماعی پایداری اثرات تحلیل بهای اجاره میزان افزایش باعث رویکرد این نتیجه در میشود. این در کن سا مستأجران خودکار صورت به و شده مسکن و زمین بنابراین میکند. محالت این تخلیه و ترک به مجبور را سکونتگاهها باال به منجر غیررسمی سکونتگاههای کردن قانونی و سند ارائه نمیشود شهری مسکن و زمین بازارهای عدالت و کارایی رفتن.)Payne,2001:423( اسکان در مالکیت سند ارائه برنامههای از 2002 سال در پین و تصرفی سیستمهای خشک دستهبندی دلیل به غیررسمی انتقاد مسکن و زمین بازارهای در گرفته صورت جابهجاییهای بهبود ابتکارات: و حقوق»زمین عنوان با تحقیقی وی توسط کرد. یافتههای که گرفت انجام شهری«فقرای برای تصرف امنیت زمین تصرف رایج سیستمهای که میداد نشان تحقیق این عرفی قانونی سیستم چهار شامل جهان کشورهای بیشتر در نتیجه این به تحقیق این در وی میباشند. فراقانونی و مذهبی سکونتگاههای در قانونی مالکیت سند ارائه برنامههای که رسید همانند عرفی تصرف سیستمهای به بیتوجهی دلیل به غیررسمی سکونتگاهها در کنان سا سکونت مدت سکونتگاهها اندازه مواجه شکست با... و محلی یا سیاسی حمایت شبکههای و تنظیم است معتقد وی.)Payne,2002: ( شدهاند باشد پیوسته هم به اقدامات از بخشی باید تصرف امنیت ارتقای ارائه شغلی فرصتهای به دسترسی برای فرصت ایجاد آن در که برای قانونی مناسب گزینههای و شهری خدمات و پایه خدمات قرار نظر مد فقرا خصوص به گروهها همه نیازهای به پاسخگویی سکونتگاههای بررسی با کریسول و پریو.)Payne,2004:198( گیرد امنیت که رسیدند نتیجه این به مترومالینا شهر در غیررسمی رسمی سند همانند قانونی عوامل از ناشی تنها زمین تصرف همانند دیگری متغیرهای رسمی سند کنار در بلکه نیست دولتی زمین سالمت کز مرا ایجاد )مثل محله زیرساختی و پایه خدمات تصرف امنیت افزایش در شغلی فرصتهای و کودکان( برای بازی که کردند نتیجهگیری پایان در محققان این میباشد. مؤثر زمین مسکن برنامههای بایستی زمین تصرف امنیت به رسیدن برای سکونتگاههای در زیربنایی خدمات ارائه و فقر کاهش سمت به با کامورا نا.)Porio & Crisol, )2004:216 شود داده سوق غیررسمی نتیجه این به پونه شهر فقیرنشین نواحی در داده انجام مطالعات در میبایست تصرف امنیت حس ارتقای منظور به که میرسد کرد. استفاده نیز فراقانونی یا عرفی ابزارهای از قانونی ابزارهای کنار خدمات و زیرساختها به دسترسی افزایش و زندگی کیفیت بهبود و شده پونه کنان سا میان در تصرف امنیت ارتقای موجب شهری شرایط )بهبود مسکن در سرمایهگذاری برای آنها انگیزه میزان بر این بر. 1 )Nakamura, )161:(a)2016 است افزوده آن( فعلی فیزیکی مشخص و شده ج خار قانونی صرفا بعد از تصرف امنیت اساس میتوانند که دارند وجود فراقانونی و عرفی شاخصهایی که شد را غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت میزان زمان مرور به دهند. افزایش نیز هندوستان کشور غیررسمی نواحی سایر در کامورا نا مطالعات در 1 Nakamura, (b)2016 به: کنید نگاه است. رسیده تأیید به امر این که امنیتی میزان از بیش چیزی تصرف امنیت گلدر ون دیدگاه از تعریف در وی نیست. میکند ک ادرا خود تصرف موقعیت از خانوار و نگرانی اضطراب مثل افراد احساسات به کی ادرا تصرف امنیت وی مطالعات میشود. ناشی تصرف وضعیت از که دارد اشاره ترس سند همانند قانونی عوامل از ناشی امنیت این میزان که داد نشان سازمانهای قدرت همانند محلی درون فراقانونی عوامل و رسمی Van( میباشد... و سکونتگاه اندازه سکونت مدت محلی برای که گفت میتوان جمعبندی یک در.)Gelder, 2009:454 رسمی سند ارائه و قانونی بعد از است بهتر تصرف امنیت ارتقای میانجیگر ابزار دنبال به کوتاهمدت در و کرد استفاده بلندمدت در این کنان سا تصرف امنیت حس ارتقای در سعی که ابزاری بود باشد. داشته سکونتگاهها کی ادرا تصرف امنیت ارتقای در اجتماعی پایداری تأثیر 3.2. مشترک آینده کنفرانس در پایدار توسعه مفهوم شدن مطرح از پس خصوص به زمینهها همه در مفهوم این زمین نشست و ما توسعه که معتقدند رایلی و باتن کرد. پیدا بسط شهری توسعه زیرسیستمهای از یک هر پایدار توسعه معنای به نه شهری پایدار معنای به نه و تنهایی به زیستمحیطی یا اجتماعی اقتصادی تالش عوض در بلکه زیرسیستمهاست این پایداری افزایش و کولوژیکی ا حفاظت و بازسازی اقتصادی رشد که میکند آن چالش این دشواری و سازد متعادل را اجتماعی پیشرفت تبدیل جهان سرتاسر در تحقیقات عمده تمرکز نقطه یک به را در پیترهال.)Button,2002:224 ; Riley,2001:125( است نموده "شکلی مینویسد: شهری پایدار توسعه مفهوم و معنا خصوص شهری جوامع و شهرها مداوم توسعه توان که امروزی توسعه از شهری پایداری وی نظر از کند." تضمین را آینده نسلهای ثروت و کار موجد شهری پایدار اقتصاد یک وجود مستلزم مسکن موجد شهری پایدار سرپناه شهری انسجام و همبستگی شهری پایدار زیست محیط همه برای تهیه قابل و مناسب شهری پایدار دسترسی پایا و بادوام کوسیستمهای ا موجد مردمساالری و اجتماعی تحرک قابلیتهای از حفاظت موجد شهروندی مرتبه و حقوق توانمندسازی موجد شهری پایدار.)Hall & Pfeiffer,2003:24-27( میباشد نمیباشد ثبات معنای به پایداری شد بیان که طور همان برابر توسعه دنبال به نباید بقا این در که بقاست معنای به بلکه بلکه باشیم اجتماعی و اقتصادی زیستمحیطی زیرسیستمهای تعادل این که داشت توجه باید کنیم. برقرار تعادل آنها میان باید برنامهریزی مورد زمینه و بستر به توجه با شهری پایدار توسعه در سازمان در شده برگزار سمینار در 2004 سال در شد. خواهد تعریف یکی عنوان به غیررسمی سکونتگاههای پایدار توسعه بشر اسکان ماهیت به توجه با و گرفت قرار بررسی مورد نشست محورهای از منظور به اجتماعی پایدار توسعه بر اصلی کید تأ سکونتگاهها این بوده سکونتگاهها این در تصرف امنیت ارتقای و توانمندسازی پایدار توسعه تبیین در محققان.)UN-HABITAT,2004( است اجتماعی برابری فضایی عدالت چون مؤلفههایی از اجتماعی

5 33 انسجام اجتماعی سرمایه اجتماعی ثبات اجتماعی و... استفاده کردهاند. 1 پایداری اجتماعی با مفاهیمی چون برابری اجتماعی توزیع خوب و مناسب منابع انسجام اجتماعی و اجازه دسترسی سا کنان به مشارکت فعال میتواند به توانمندسازی سکونتگاههای غیررسمی کمک کند )2010:93 al,.)dempsey et دمپسی معتقد است که توجه دو بعد عدالت اجتماعی )توزیعی( و انسجام اجتماعی موجب شده که سکونتگاههای غیررسمی به سمت رسمیت یافتن حرکت کنند. وی بیان میکند عدالت اجتماعی به معنای توجه به ماهیت و وسعت دسترسی به خدمات و امکاناتی میباشد که در منطقه استقرار یافته است و انسجام اجتماعی عاملی است که سبب بسیج سا کنان سکونتگاههای غیررسمی در برابر نیروهای خارجی میشود )2012:96 al,.)dempsey et تحقیقات صورت گرفته در مناطق غیررسمی کشورهای جنوب صحرای آفریقا نشان داده است که همبستگی و انسجام اجتماعی سا کنان این نواحی به عنوان نیرویی مستحکم در برابر فشارهای دولت عمل کرده و میزان امنیت و امید به زندگی را در این نواحی افزوده است )& Simbizi al, 2014:237.)et نیوویرث با بررسی محله غیررسمی روشینا در شهر ریودوژانیرو برزیل به این نتیجه رسیده است که وجود انسجام اجتماعی باالی سا کنان مانع از تخریب این سکونتگاه توسط سازمانهای مدیریت شهری شده است. وی معتقد است همین نیرو با افزایش دادن حس امنیت تصرف موجب تشکیل انجمنهای محلی و مشارکت فعال سا کنان برای بهبود وضعیت محله شده است.)Neuwirth,2010:215( پریو و کریسول با مقایسه دو محله کامارین )محلهای غیررسمی( و محله پانسول )محلهای که به تازگی رسمی شده است( در شهر مترو مالینا به این نتیجه رسیدهاند که ایجاد مرا کز سالمت دبستان زمین بازی برای کودکان و مرا کز مذهبی تا حد زیادی به ارتقای امنیت تصرف سا کنان محله پانسول کمک کرده است. آنها معتقدند با توجه به این که از ارائه سند رسمی مسکن به سا کنان خودداری شده ولی با ارائه خدمات انگیزه سا کنان برای سرمایهگذاری در مسکن و بهبود وضعیت سکونت بهتر شده و این محله توانسته به سمت رسمی شدن حرکت کند )2004: Cresol,.)Porio & الن باست در کوبا طی تحقیقی از عدالت فضایی و ارائه خدمات و تسهیالت به خصوص ایجاد مرا کز خرید مرا کز درمانی و آموزشی به عنوان کلیدی برای حرکت به سمت امنیت تصرفی پایدار در این سکونتگاهها یاد کرده است.)Bassett,2005:390( ماسدو نیز معتقد است که برقراری عدالت خدماتی در این سکونتگاهها موجب به رسمیت شناختن آنها میشود. وی به این نتیجه میرسد که الزم نیست در کوتاهمدت به دنبال رسمیت بخشی به این سکونتگاهها از طریق اهدای سند قانونی باشیم بلکه باید به فکر ارتقای امنیت تصرف عرفی آنها بود وی در ادامه بیان میدارد که حرکت به سمت پایداری اجتماعی به خصوص از طریق ایجاد عدالت خدماتی میتواند سبب ارتقای امنیت تصرف سا کنان سکونتگاههای غیررسمی شود..)Macedo,2008:263( ون گلدر و رلینک خاطر نشان میکنند که برخورداری از خدمات پایه و خدمات اجتماعی تا حد زیادی ترس از تخلیه را در میان سا کنان کاهش داده چرا که ارائه خدمات به نوعی رسمیت بخشی به این نواحی بوده و سبب افزایش امنیت تصرف ادرا کی سا کنان میشود )& Gelder Van.)Reelink, 2010:82 همانطور که در باال مشاهده شد تجربیات محققان نشان داده است که از میان عوامل تبیین کننده پایداری اجتماعی دو عامل انسجام اجتماعی و عدالت فضایی میتوانند بر میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان در سکونتگاههای غیررسمی تأثیرگذار باشند. بدین جهت با استناد به مبانی نظری در این تحقیق بر این دو مؤلفه توسعهپایدار اجتماعیونقشآنبرامنیتتصرفدر سکونتگاههای غیررسمیتأ کیدشدهاست.حرکتبهسمتتوسعهپایدار اجتماعی وبهخصوصبهرهگیریاز ابزارهاییچونانسجاماجتماعیوعدالت فضایی میتواند به عنوان تسهیلگری عمل کند که سبب ارتقای امنیت تصرف ادرا کی سا کنان سکونتگاههای غیررسمی شود. در واقع میتوان گفت که توسعه پایدار اجتماعی به عنوان بخشی عاملی در درون امنیت تصرف عرفی میتواند بر امنیت تصرف ادرا کی سا کنانسکونتگاههایغیررسمیتأثیرگذار باشد. تصویر شماره 1: نحوه تأثیر توسعه پایدار اجتماعی بر میزان امنیت تصرف ادرا کی در سکونتگاههای غیررسمی 1 نگاه کنید به: 2012; al: Dempsey & et al: 2011 ; Dempsey & et Riley: 2001; Murphy:2012 & Missimer:2013

6 34 بیستم شماره 1395 پاییز غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت ک ادرا میزان بر اجتماعی پایداری اثرات تحلیل تحقیق شاخصهای 3.3. از نسبی شناخت و نظری مطالعات از پس تحقیق شاخصهای پیرامون خارجی و ایرانی محققان نظرات تلفیق با و کشتارگاه محله شاخصها انتخاب در شدهاند. انتخاب غیررسمی سکونتگاههای محله در شاخصها این اعتبار همچنین و اطالعات به دسترسی نظری ادبیات در که طور همان است. بوده نظر مد نیز کشتارگاه خدمات به دسترسی منظور به فضایی عدالت تأمین با شد بیان برای برداشت. گام تصرف امنیت ارتقای راستای در میتوان شهری افکار مطالعه و هدف محدوده بررسی با محققان رابطه این کشف و )2006( پورمحمدی )2004( رفیعیان چون ایرانی صاحبنظران دسترسی نمودهاند: انتخاب را زیر شاخصهای )2002( رضوانیان به دسترسی نانوایی( و میوهفروشی )بقالی روزانه خرید کز مرا به به دسترسی دبیرستان( دبستان کودک )مهد آموزشی کز مرا فرهنگی کز مرا به دسترسی ورزشی( زمین یا )سالن ورزشی کز مرا فضای و )پارک تفریحی کز مرا به دسترسی کتابخانه( و )مسجد خدمات و پست کز )مرا اداری_خدماتی کز مرا به دسترسی سبز( داروخانه(. و )درمانگاه خدماتی_درمانی کز مرا به دسترسی و بانکی( استفاده با نظر مورد محدوده در اجتماعی انسجام سنجش برای و )2004( پین 2011( & )2012 دمپسی چون افرادی نظرات از قدرت میزان سکونت مدت طول شاخص: چهار از )2002( پیران خویشاوندی انسجام میزان محلی سازمانهای همبستگی و در یکدیگر با همکاری برای کنان سا تمایل میزان و دوستان و طبق است. شده استفاده محله سکونتی وضعیت بهبود راستای رلینک و )2001( دسوزا چون افرادی و )2010( گلدر ون نظرات نگرانی شاخص پنج از کی ادرا تصرف امنیت سنجش برای )2010( از شهرداری نارضایتی میزان از نگرانی محله بودن غیررسمی از احتمال تخلیه از بعد بیخانمانی از نگرانی محله در سکونت پنج در مکان اجباری تخلیه نگرانی و لحظه هر در اجباری تخلیه است. شده استفاده آینده سال مطالعه مورد محدوده 4. شهر غربی شمال در هکتار 147 نسبی وسعت با کشتارگاه محله است. گرفته جای شهر این تفصیلی طرح سه منطقه در و ارومیه خزنده تصرف الگوی تحت و 50 دهه از محله این در ساختوساز صورت به کنون ا هم و شده شروع بایر و کشاورزی اراضی تقسیم و حال در همچنان اتاقنشینی و مسکونی فضاهای بازتقسیم سال در ایران آمار مرکز موجود آمارهای مطابق میباشد. گسترش جمعیت با خانوار 435 و هزار شش حدود کشتارگاه محله در 90 بازار بر بیشتر محله این اقتصاد دارند. سکونت نفر 296 و هزار 34 چون مشاغلی در محله این کنان سا اغلب و بوده متکی غیررسمی نسبی فقر به توجه با هستند. کار به مشغول کارگری و دستفروشی و شده ساخته غیرمقاوم مصالح از عمدتا خانهها محله کنان سا ارومیه شهر در متوسط از پایینتر قطعات مساحت و زیربنا میزان تغییر و کنان سا خزنده تصرف سبب به محله همچنین میباشد. بازتقسیم و مسکونی به بایر و کشاورزی اراضی غیرقانونی کاربری عمدهای مشکالت دارای نیز حقوقی لحاظ از فضاها این غیررسمی دارای کشتارگاه محله کنان سا درصد 32 تنها که طوری به است سند دارای درصد 27 فقط و خود مسکن اعیان و عرصه مالکیت وضع اراضی کاربری میباشند. خود مسکن برای قانونی و رسمی به شهری خدمات مناسب توزیع عدم دهنده نشان نیز موجود میباشد. محدوده شمالی بخش در خصوص تحقیق یافتههای 5. کشتارگاه محله در کی ادرا تصرف امنیت میزان سنجش 5.1. مناطق از یکی جزو کنون تا پیدایش آغاز از کشتارگاه محله برنامههای و طرحها در و شده شناخته ارومیه شهر غیررسمی استفاده آن نامیدن برای غیررسمی صفت نیز ارومیه شهر به مربوط عنوان به محدوده این نیز شهر کنان سا میان در است. شده میشود. شناخته شهری بزههای از پر و ناامن غیررسمی محلهای جرم رسمی آمارهای و نمیباشد گونه این واقع در که صورتی در ارومیه شهر در مطالعه مورد محدوده موقعیت 2: شماره تصویر

7 35 و بزه شهر ارومیه نشان میدهد که میزان جرایم اتفاق افتاده در مرکز شهر ارومیه خیلی بیشتر از محله کشتارگاه است. این عوامل موجب شدهاند که نگرانیهایی نزد سا کنان به وجود آید. با توجه به مصاحبههای انجام گرفته در محدوده بیشترین نگرانی در مورد برخورد دستگاههای مدیریت شهری با محله و عدم اعطای حقوق شهروندی آنان است. برای سنجش میزان نگرانی از سکونت در محلهای غیررسمی از سا کنان خواسته شده که در یک طیف پنجتایی )از خیلی کم تا خیلی زیاد( میزان نگرانی خود را از موضوع بیان دارند. میانگین امتیاز سا کنان محله به این شاخص برابر 3.05 بوده که بیان کننده میزان بینابینی از نگرانی و عدم نگرانی است. در نظرسنجی که از سا کنان محله صورت گرفت میانگین نگرانی از میزان نارضایتی شهرداری از سکونت در محله برابر 3.10 بود که با توجه به آن کمی میل به سمت ناامنی در سکونت احساس میشود. همچنین در مصاحبهای که با سا کنان محله شده مردم از کمبود خدمات شهری چون فضاهای آموزشی و بهداشتی_ درمانی گله داشته و معتقد بودند شهرداری ارومیه رغبتی برای ایجاد چنین فضاهایی در سطح محله ندارد. به گفته چند تن از سا کنان»محله ما بار اضافهای بر روی شهر است که شهرداری زیاد از به وجود آمدن آن راضی نیست«. در واقع عدم سرمایهگذاری شهرداری در زیرساختهای خدماتی دلیل عمده این احساس نگرانی بوده است. در کل با توجه به این که میانگین امتیاز سا کنان محله به این شاخص برابر 2.71 بوده احتمال تخلیه اجباری در نزد سا کنان هر چند به صورت کمرنگ وجود دارد. در محله کشتارگاه میزان ترس از تخلیه در آینده از احتمال تخلیه شاخص عدم نگرانی از غیررسمی بودن محله عدم نگرانی از میزان نارضایتی شهرداری عدم احتمال تخلیه اجباری در هر لحظه عدم نگرانی از تخلیه اجباری در پنج سال آینده عدم نگرانی از بیخانمانی بعد از تخلیه میانگین امتیاز امنیت تصرف ادرا کی در لحظه آنی بیشتر بوده و میانگین امتیاز سا کنان به این شاخص برابر 2.91 میباشد. این شاخص همچون احتمال تخلیه از میانه نظری کمتر است و تداعی کننده نوعی احساس یا ادرا ک از امنیت تصرف سا کنان محدوده میباشد. شاخص نگرانی از بیخانمانی بعد از تخلیه در سکونتگاههای غیررسمی و به خصوص در محله کشتارگاه به طور عمدهای با توان اقتصادی خانوار نیز گره خورده است. در بررسیهای انجام شده هر چه میزان نگرانی از این شاخص بیشتر بوده توان اقتصادی خانوارها پایینتر بوده است. برای امتیاز دادن به این شاخص از سا کنان دو سئوال پرسیده شده است:»نداشتن سرپناه بعد از تخلیه احتمالی محله تا چه میزان شما را نگران میکند «و «ا گر قرار باشد واحد مسکونی خود را از دست دهید تا چه حد نگران بیخانمان شدن هستید «بعد از تلفیق نتایج حاصله از این دو سئوال میانگین امتیاز سا کنان به این شاخص برابر 3.77 بوده که نشان دهنده این است که این شاخص به منظور ایجاد ناامنی تصرف برای سا کنان عمل نموده است البته نمیتوان از تأثیر توان اقتصادی خانوارها در به وجود آمدن چنین نتیجهای چشمپوشی کرد. همان طور که مشاهده شد شاخصهای امنیت تصرف ادرا کی از جنس ترس و نگرانی هستند و با افزایش مقدار آنها در واقع ناامنی تصرف افزایش مییابد. برای سوق دادن این شاخصها به سمت امنیت تصرف امتیاز هر شاخص در هر نمونه بررسی شده و به منظور نرمالسازی از عدد 6 کم شده است تا این شاخصها تبیین کننده امنیت تصرف باشند. برای تلفیق امتیاز شاخصها نیز از روش میانگین حسابی استفاده شده است. جدول شماره 1 : میانگین امتیاز شاخصهای تبیین کننده امنیت تصرف ادرا کی در محله کشتارگاه نتایج حاصل از تلفیق شاخصها نشان میدهد که میزان امنیت تصرف ادرا کی 11 درصد از خانوارها بسیار کم 37 درصد کم 21 درصد در سطح متوسط 21 درصد زیاد و 10 درصد خانوارها نیز دارای امنیت تصرف ادرا کی بسیار زیاد میباشند. در مجموع وضعیت امنیت تصرف ادرا کی در سطح محله کشتارگاه در حد متوسط و متوسط رو به پایین است سنجش میزان انسجام اجتماعی همان طور که در مبانی نظری تحقیق بیان شده مدت سکونت در محله بر انسجام اجتماعی سا کنان تأثیرگذار است. پین )2004( در مطالعات خود تأثیرگذاری مدت سکونت بر انسجام اجتماعی در محالت غیررسمی را در پنج بازه کمتر از دو سال 5-2 سال سال سال و باالی 15 سال تقسیمبندی کرده و در نمودار امتیاز )در بازه 1 الی 5( میزان امتیاز یک طیف پنجتایی از یک تا پنج به آنها امتیاز داده است. در بررسی محله کشتارگاه مشخص شد که 25 خانوار زیر دو سال )این گروه عمدتا مستأجران سا کن در محله بودند( 48 خانوار بین 5-3 سال 89 خانوار بین 10-5 سال 63 خانوار بین سال و 28 خانوار نیز بیش از 15 سال در محله سکونت دارند. با استفاده از روش پین میانگین امتیاز شاخص مدت سکونت در محله کشتارگاه برابر 3.05 میباشد. در محله کشتارگاه شاهد همبستگیهای نژادی و گروههای مذهبی هستیم. در این محله دو گروه عمده ترک و کرد وجود دارند که در قسمتهای شرقی و غربی محدوده مستقر شدهاند البته میزان همبستگی این دو گروه در داخل خود محسوس است ولی میان دو گروه چندان مطلوب نمیباشد. در بین این

8 36 بیستم شماره 1395 پاییز از کنان سا عموما که هستیم ریشسفیدانی وجود شاهد قشر دو این بر محله در فراوان مساجد وجود میکنند. تبعیت آنها نظرات برای محلی به مکان این که طوری به است افزوده همبستگی تبدیل محله مشکالت مورد در نظر تبادل برای کنان سا اجتماع طیف در محل کنان سا از شاخص این اندازهگیری برای است. شده همبستگی»میزان است: شده پرسش سئوال این پنجتایی لیکرت چقدر محله در را دینی( و قومی )نهادهای محلی سازمانهای برابر شاخص این به کنان سا امتیاز میانگین میکنید «ارزیابی میباشد. شاخص این نظری میانه از بیشتر کمی که بوده 3.22 با افرادی که هستیم معابری و کوچهها شاهد کشتارگاه محله در معبر چند نام حتی میکنند زندگی هم کنار در مشابه خانوادگی نام گفته به بودند. آنجا مقیم فعلی کنان سا که است روستاهایی نام به و دوستان کمکم و شده کن سا محله در آنها از یکی ابتدا آنان خود برای است. نموده ترغیب محله در سکونت به نیز را خود آشنایان سئوال این دوستان و خویشاوندی انسجام میزان اندازهگیری توسط شما مسکونی واحد باشد قرار گر ا «است: شده پرسیده آشنایان و همسایگان خویشاوندان شود تصرف دولتی سازمانی میانگین میکنند «حمایت شما از حدی چه تا محله این در شما انسجام از نشان که بوده 3.84 برابر شاخص این به کنان سا امتیاز میباشد. محله در دوستان و خویشاوندی روابط باالی تقریبا و بوده حساس خود زندگی محیط به نسبت محله کنان سا بار چندین حتی و هستند آشنا محله در موجود اصلی مشکالت با منطقه شهرداری خصوص به و ارومیه شهرداری با آنها رفع برای فنون با آشنایی به توجه با طرفی از داشتهاند. مکاتباتی سه لحاظ از خصوص به خوبی مشارکت میتوانند ساختمانسازی داشته محله ساماندهی و بهسازی برای انسانی نیروی تأمین»تا سئوال: به کنان سا پاسخ و محقق بررسیهای طبق باشند. سایر با خود سکونتی وضعیت بهبود برای دارید تمایل میزان چه مشارکت تمایل میانگین باشید «داشته همکاری محله کنان سا دهنده نشان که میباشد 5 از 3.17 محله مشکالت حل به کنان سا است. باالیی به متوسط و متوسط تمایل تبیین شاخصهای همه در میشود مشاهده که طور همان بوده متوسط حد از بیش امتیاز میانگین اجتماعی انسجام کننده معیار روزانه خرید کز مرا آموزشی کز مرا تفریحی کز مرا اداری_خدماتی کز مرا ورزشی کز مرا فرهنگی کز مرا خدماتی_درمانی کز مرا محله در اجتماعی انسجام شاخصهای حسابی میانگین است. تحت چیز هر از بیش امتیاز این که میباشد 3.32 برابر نیز کشتارگاه مجموع در است. محله این کنان سا قومی همبستگیهای تأثیر رو متوسط و متوسط محله این کنان سا اجتماعی انسجام میزان است. شده ارزیابی باال به فضایی عدالت به دسترسی میزان سنجش 5.3. تأمین شد اشاره بدان تحقیق نظری مبانی در که همانگونه امنیت بر میتواند شهری خدمات به دسترسی با فضایی عدالت با باشد. تأثیرگذار غیررسمی سکونتگاههای در کنان سا تصرف باید فضایی عدالت کننده تبیین معیارهای دستهبندی به توجه قرار سنجش مورد ارومیه شهر کشتارگاه محله در آنها اهمیت میزان دسترسی زیرمعیارهای و معیارها اهمیت ضریب تعیین برای گیرد. است. شده استفاده دودویی مقایسه روش از فضایی عدالت به کنان سا از نفر 256 از اهمیت ضرایب تعیین و دودویی مقایسه برای 30 و ارومیه شهری مدیریت نهادهای مسئوالن از تن 38 محله برنامهریزی ارشد کارشناسی دانشجویان از اعم علمی کارشناس صورت نظرخواهی تهران دانشگاه شهری جامعهشناسی و شهری سه در زیرمعیارها و معیارها اهمیت ضریب میانگین است. گرفته وزندهی انجام برای گروه سه این نظرات حسابی میانگین و گروه سازگاری میزان بعد مرحله در 2(. شماره )جدول شد محاسبه هک شد اندازهگیری Expert Choice نرمافزار از استفاده با قضاوتها سازگاری میزان و برابر معیارها در قضاوت سازگاری میزان به نیز آموزشی کز مرا و روزانه خرید کز مرا زیرمعیارهای در قضاوت دست به مقادیر که این به توجه با است بوده و ترتیب دارند. قضاوتها سازگاری از نشان میباشند 0.1 از کمتر آمده مطالعه مورد محدوده کهای پال دسترسی میزان سنجش منظور به کدام هر به دسترسی تا است نیاز خدماتی کاربریهای از یک هر به آنها نتایج سپس و شود تحلیل گانه جدا صورت به کاربریها از کمترین و بیشترین که است گفتنی البته شوند. ترکیب یکدیگر با همچنین و علمی متون مرور طریق از شده یاد کاربریهای از فاصله آمده دست به مربوطه کارشناسان و اساتید از پرسشنامه تکمیل باید ابتدا دبستان به دسترسی سنجش برای نمونه طور به است. سیستم یک در موجود دبستانهای و محله در موجود مسیرهای فضایی عدالت به دسترسی زیرمعیارهای و معیارها اهمیت ضریب شماره 2 : جدول اهمیت ضریب غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت ک ادرا میزان بر اجتماعی پایداری اثرات تحلیل معیار زیر بقالی نانوایی فروشی میوه کودک مهد دبستان دبیرستان پارک پست مرکز بانکی خدمات ورزشی سالن زمین/ کتابخانه مسجد درمانگاه داروخانه اهمیت ضریب زیرمعیارها نهایی اهمیت ضریب

9 37 تحلیل شبکه تعریف گردند. در مرحله بعد با توجه به این که طبق نظر کارشناسان بهترین فاصله از دبستان 250 متر و بیشترین فاصله قابل قبول تا دبستان 1200 متر میباشد برای هر یک از پال کها با استفاده از تحلیل شبکه امتیازی میان صفر تا یک تعیین شده است. برای دیگر زیر معیارها نیز به همین ترتیب عمل شده است. پس از مشخص شدن ضرایب اهمیت زیرمعیارهای مربوط به شاخصهای دسترسی به عدالت فضایی و همچنین به دست آوردن مقادیر فازی فاصله پال کها از کاربریهای خدماتی برای ترکیب این مقادیر و برآیند آنها که نشانگر میزان دسترسی سا کنان به عدالت فضایی است از رابطه فازی استفاده شده است. مقادیر فازی به دست آمده بین صفر و یک متغیر است و هر چقدر به عدد یک نزدیکتر باشد نشان دهنده دسترسی مناسب پال کها به خدمات شهری خواهد بود. محاسبات مورد نظر در نرمافزار ArcGIS صورت پذیرفته و نتایج حاصل از ترکیب مقادیر فازی در هر معیار و همچنین ترکیب کلی معیارهای دسترسی به عدالت فضایی در تصویر شماره 4 آمده است. بیشترین مقدار که نشانگر مناسبترین فاصله میباشد و کمترین مقدار به دست آمد. میانگین این مقادیر نیز برابر است که نشان از سطح متوسط دسترسی به خدمات و عدالت فضایی در محله کشتارگاه دارد )تصویر شماره 4(. 6. بررسی تأثیرات پایداری اجتماعی بر امنیت تصرف ادرا کی برای رد یا اثبات فرضیههای تحقیق و همچنین تعیین میزان تأثیر متغیرهای انسجام اجتماعی و عدالت فضایی بر میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان از روش آماری رگرسیون ساده و ضریب سطح معنیداری جدول شماره 3: رابطه میان انسجام اجتماعی و میزان امنیت تصرف ادرا کی هبستگی پیرسون استفاده شده است. نتایج این آزمون نشان میدهد که انسجام اجتماعی بر میزان حس امنیت تصرف سا کنان محله کشتارگاه تأثیر معنیدار و مثبت داشته و این رابطه با درجه معنیداری و در سطح اطمینان 99 درصد با ضریب همبستگی و ضریب تعیین تأیید گردیده است. این موضوع نشان دهنده این مطلب است که با افزایش انسجام اجتماعی میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان نیز افزایش خواهد یافت )جدول شماره 3(. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان میدهد که در بین شاخصها تبیین کننده انسجام اجتماعی میزان انسجام خویشاوندی و دوستان )ضریب همبستگی 0.964( و طول مدت سکونت )0.889( بیشترین تأثیر را بر میزان امنیت تصرف داشته است )جدول شماره 4(. همچنین نتایج آزمون رگرسیون نشان میدهد که تأمین عدالت فضایی بر میزان حس امنیت تصرف سا کنان محله کشتارگاه تأثیر معنیدار و مثبت داشته و این رابطه با درجه معنیداری و در سطح اطمینان 99 درصد با ضریب همبستگی و ضریب تعیین تأیید گردیده است. این موضوع نشان دهنده آن است که با افزایش دسترسی به عدالت فضایی میزان امنیت تصرف ادرا کی سا کنان نیز افزایش خواهد یافت )جدول شماره 5(. نتایج آزمون ضریب همبستگی پیرسون نشان میدهد که در بین شاخصها تبیین کننده عدالت فضایی دسترسی به مرا کز خرید روزانه )ضریب همبستگی 0.829( دسترسی به مرا کز آموزشی )0.813( و دسترسی به مرا کز خدماتی_ درمانی )0.789( بیشترین تأثیر را بر میزان امنیت تصرف سا کنان داشته است )جدول شماره 6(. ضرایب غیر استاندارد ضرایب استاندارد شده عامل B Std. Error Beta امنیت تصرف ادرا کی = ضریب ثابت = r r 2 = متغیر مستقل: انسجام اجتماعی سطح معنیداری سطح معنیداری جدول شماره 4: بررسی میزان تأثیر شاخصهای انسجام اجتماعی بر امنیت تصرف ادرا کی متغیرمستقل ضریبهمبستگیپیرسون طول مدت سکونت میزان قدرت و همبستگی سازمانهای محلی میزان انسجام خویشاوندی و دوستان تمایل سا کنان برای همکاری در بهبود وضعیت سکونت جدول شماره 5 : رابطه میان دسترسی به عدالت فضایی و میزان امنیت تصرف ادرا کی ضرایب غیر استاندارد ضرایب استاندارد شده عامل B Std. Error Beta امنیت تصرف ادرا کی = ضریب ثابت = r r 2 = متغیر مستقل: دسترسی به عدالت فضایی جدول شماره 6 : بررسی میزان تأثیر شاخصهای عدالت فضایی بر امنیت تصرف ادرا کی متغیر وابسته امنیت تصرف ادرا کی سطح معنیداری ضریب همبستگی پیرسون متغیر مستقل متغیر وابسته دسترسی به مرا کز خرید روزانه دسترسی به مرا کز آموزشی دسترسی به مرا کز تفریحی دسترسی به مرا کز اداری_خدماتی دسترسی به مرا کز فرهنگی دسترسی به مرا کز ورزشی دسترسی به مرا کز خدماتی_درمانی امنیت تصرف ادرا کی

10 38 شکل شماره 4: نحوه دسترسی به خدمات شهری براساس روش فازی

11 39 رابطه وجود که گفت میتوان رگرسیون آزمونهای نتایج به توجه با در کی ادرا تصرف امنیت با فضایی عدالت و اجتماعی انسجام میان که طور همان است. رسیده اثبات به ارومیه شهر کشتارگاه محله پاسخ برای تحقیق فرضیههای این شد گفته نیز مسئله بیان در چه اجتماعی پایداری سمت به )حرکت تحقیق اصلی سئوال به خواهد کشتارگاه محله کنان سا تصرف امنیت میزان بر تأثیراتی میتوان تحقیق فرضیات اثبات با بودند. شده تدوین داشت ( زمینهساز میتواند اجتماعی پایداری سمت به حرکت که گفت محله کنان سا در مسکن و زمین تصرف امنیت حس افزایش باشد. کشتارگاه نتیجهگیری 7. میزان بر اجتماعی پایداری اثرات بررسی حاضر پژوهش هدف بدین است بوده کشتارگاه محله کنان سا کی ادرا تصرف امنیت فضایی عدالت مؤلفههای از اجتماعی پایداری تبیین برای منظور از کی ادرا تصرف امنیت میزان سنجش برای و اجتماعی انسجام و میدهد: نشان تحقیق نتایج است. شده استفاده شاخص پنج بوده متوسط حد از پایینتر محله در کی ادرا تصرف امنیت میزان - مدیریت سازمانهای توجه عدم به زیادی حد تا میتوان را این و سوی از خصوص به سیاسی حمایتهای فقدان و ارومیه شهری غیررسمی سکونتگاههای در داد. نسبت ارومیه شهر شورای که هستیم نژادی و قومی همبستگیهای وجود شاهد معموال میزان کرد. مشاهده کشتارگاه محله در خوبی به میتوان را این آن از کنان سا و بوده توجه قابل محله این در اجتماعی انسجام و تخلیه بر مبتنی خارجی فشارهای برابر در نیرویی عنوان به اجتماعی انسجام این طرفی از میکنند. یاد خانههایشان تخریب زندگیشان محیط مشکالت به نسبت کنان سا که شده موجب وضعیت بهبود در مشارکت برای بالقوه پتانسیل و باشند حساس تأمین میزان لحاظ از باشد. داشته وجود سکونتگاهیشان محله این در شهری خدمات گفت میتوان فضایی عدالت شمالی نواحی کنان سا و شده مستقر آن جنوبی قسمت در بیشتر میزان البته هستند. روبهرو مشکل با زیادی حد تا محدوده این بوده متوسطی حد در محله این در شهری خدمات به دسترسی بدنه به محله بودن متصل به زیادی حد تا را آن دلیل میتوان که نیازهای رفع برای کنان سا که گونه بدین داد نسبت شهر اصلی میکنند. استفاده مجاور محالت در موجود خدمات از بیشتر خود میزان با فضایی عدالت و اجتماعی انسجام میان رابطه بررسی - انسجام میزان افزایش با که است داده نشان کی ادرا تصرف امنیت امنیت میزان کشتارگاه محله در فضایی عدالت تحقق و اجتماعی به تغییری که گونه بدین است یافته افزایش نیز کنان سا تصرف تغییر موجب اجتماعی انسجام در معیار انحراف واحد یک اندازه و کنان سا کی ادرا تصرف امنیت میزان در معیار انحراف به دسترسی در معیار انحراف واحد یک اندازه به تغییری همچنین امنیت میزان در معیار انحراف تغییر موجب فضایی عدالت گفت میتوان نتایج این با میشود. محله کنان سا کی ادرا تصرف افزایش زمینهساز میتواند اجتماعی پایداری سمت به حرکت که کشتارگاه محله کنان سا در مسکن و زمین تصرف امنیت حس باشد. سند که است درست گفت: میتوان کلی نتیجهگیری یک در به تصرف امنیت میزان در پایهای و مهم شاخصهای از مالکیت امنیت نبود معنی به آن نبود ولی است ایران جامعه در خصوص )فراقانونی( عرفی جنبه که دیگری عوامل بلکه نیست خانوار تصرف سکونتگاههای در موجود واقعیتهای از ناشی و داشته کی ادرا و واقع در هستند. مؤثر تصرف امنیت ایجاد در هستند غیررسمی مورد محدوده در نوعی به )2009( گلدر ون و )2004( پین تحقیقات زمین تصرف کردن قانونی است درست شدهاند. تأیید نیز مطالعه غیررسمی سکونتگاههای امنیت افزایش در اساسی عوامل از یکی بازارهای در منفی نتایج مسئله این که دارد احتمال ولی میباشد که دارد وجود احتمال این باشد. داشته همراه به مسکن و زمین افزایش به منجر سکونتگاهها این کنان سا به مالکیت سند ارائه فروش موجبات و شده زمین قیمت گهانی نا افزایش و زمین ارزش که امری کند فراهم را باالتر دهکهای به کنان سا توسط مسکن پس کنان سا که شد موجب و داد خ ر 70 دهه در کشتارگاه محله در اقدام محله شمال اراضی در شده سنددار خانههای فروش از شوند. کشتارگاه محله گسترش موجب و کرده مسکنسازی به استفاده غیررسمی سکونتکاههای به رسمیتبخشی برای امروزه و ترس میزان که ابزارهایی بوده نظر مد میانجیگر ابزارهای از موجب و دهد کاهش نواحی این در را اجباری تخلیههای از نگرانی تحقیق این نتایج شود. کنان سا کی ادرا تصرف امنیت افزایش قالب در اجتماعی پایداری سمت به حرکت که است داده نشان به دسترسی در فضایی عدالت تأمین و اجتماعی انسجام افزایش کنان سا تصرف امنیت افزایش موجب میتواند شهری خدمات میتوان گیرد. قرار استفاده مورد میانجیگر ابزار یک عنوان به و شود )2004( کریسول و پریو و )2005( باست مطالعات نتایج که گفت تحقیق این در البته است بوده تعمیم قابل نیز کشتارگاه محله در مرکز به دسترسی مثل خدمات سایر به دسترسی که شد مشخص مؤثر کنان سا کی ادرا تصرف امنیت بر زیادی حد تا نیز روزانه خرید کشتارگاه محله در مالحظه قابل اجتماعی انسجام وجود میباشد. این که آورد فراهم را محلی نهادهای تشکیل زمینههای میتواند و غیررسمی سکونتگاههای توانمندسازی در میتوانند نهادها نقش پشتیبانی شبکههای ایجاد و شهر مدیریتی نهاد با تعامل با ارومیه شهری مدیریت سازمان طرفی از کنند. ایفا را مهمی حرکت آغازگر میتواند محله این کنان سا به شهری خدمات ارائه میزان میتواند باشد غیررسمی محالت شناختن رسمیت به برای و داده کاهش کنان سا نزد در را سکونتگاه اجباری تخلیه احتمال محله این در کن سا افراد با ارتباط در شهر کنان سا منفی ذهنیت از اجتماعی پایداری سمت به حرکت که است گفتنی البته بکاهد. بوده غیررسمی سکونتگاههای توانمندسازی پازل قطعات از یکی ابعاد سایر به میبایست و است شده کید تأ بدان تحقیق این در که انسانی سکونتگاههای با برخورد که چرا شود توجه نیز موضوعات و جانبه همه نگاهی نیازمند غیررسمی سکونتگاههای خصوص به میباشد. جامع و بیستم شماره 1395 پاییز غیررسمی سکونتگاههای در تصرف امنیت ک ادرا میزان بر اجتماعی پایداری اثرات تحلیل

12 Persian]. Irandoust, K. (2009). Informal Settlements and Myth of Marginalization, Pardazesh va Barnamehrizi shahri. [In Persian]. Macedo, J. (2008). Urban land policy and new land tenure paradigms: Legitimacy VS. Legality in Brazilian cities, Land Use Policy 25, Meshkini, A., Borhani, K. & Shaebanzadeh, R. (2013). Spatial Analysis of Urban Social Sustainability in Tehran, Journal of Goghrafia, No. 39, PP [In Persian]. Missimer, M. (2013). The social dimensions of strategic sustainable development, Blacking Institute of Technology. Murphy, K. (2012). The social pillar of sustainable development: a literature review and framework for policy analysis, Journal of sustainability: science, practice & policy, 8 (1), Mukhija, V. (2001). Enabling Slum Redevelopment in Mumbai: Policy Paradox in Practice, Housing Studies, 18, Nakamura, S. (2016 a). Dose Slum Formalization without Title Provision Stimulate Housing Improvement? A Case of Slum Declaration in Pune, India, Urban Studies, 12, Nakamura, S. (2016 b). Revealing Invisible rules in Slums: the Nexus between Perceived Tenure Security and Housing Investment, Habitat International, 53, Neuwirth, R. (2010). Shadow Cities: A Billion Squatters in New Urban World, Translated by Pourahmad, A. & et al, University of Tehran. [In Persian]. Patel, K. (2016). Encountering the State through Legal Tenure Security: Perspectives from a Low Income Resettlement Scheme in Urban India, Land Use and Policy, 58, Payne, G. (2001). Urban land tenure policy option: Titles or rights?, Habitat International, 25, Payne, G. (2002). Land, Right and Innovation: Improving Tenure Security for the Urban Poor, Intermediate Technology Publishing, and London. Payne, G. & Khemro B.H. (2004). Improving References: Bassett, E.M. (2005). Tinker with tenure: The community land trust experiment in Vio, Kenya, Habitat International 29, City Alliance, (2002). Report of Cities without Slums; Section of security tenure for the Urban Poor. Dadashpour, H., Alizadeh, B. (2011). Informal Settlement and Land Tenure Security, Azarakhsh. [In Persian]. Dempsey, N. (2008). Does Quality of the Built Environment Affect Social Cohesion?, Journal of Urban Design and Planning, 161, Dempsey, N. & et al (2011). The Social Dimension of Sustainable Development: Defining Urban Social Sustainability, Journal of Sustainable Development, 19, Dempsey, N. & et al (2012). The Key to The key to Sustainable Urban Development in UK Cities?, Journal of Progress in Planning, 77, De Soto, H. (2000). The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Failed Everywhere Else, Basic Books, New York. De Souza, F.A.M. & et al, (2001). Illegal urban housing land in Brazil: Do we know enough about it?, Sao Paulo, 43, Button, K. (2002). City Management and Urban Environment Indicators, Journal of Ecological Economics, 40, Habibi, K., Ahmadi, B. & Rahimi, A. (2013). The Role of Tenure Security on the Physical Quality of Housing in Informal Settlements; Case Study: the Neighborhood of Islam Abad ΙΙ in Urmia City, Journal of Motaleat E Barnamerizi shahri, No. 2. PP [In Persian] Hall, P. & Pfeiffer, U. (2003). Urban Future 21; A Global Agent for Twenty-first Century Cities, E & FN Spone, London. Harvey, D. (1997). Social Justice and City, Translated by Hesamiyan, F., Pardazesh va Barnamehrizi shahri. [In Persian] Irandoust, K. (2007). Informal Settlement: A symbol of unsustainable urban development, Thesis Ph.D., University of Shahid Beheshti. [In 40

13 41 consolidation in the Kampongs of Bandung, Indonesia, Habitat International 34, tenure security for the urban poor in Phnom Penh, Cambodia: an analytical case study, Habitat International 28, Piran, P. (2002). Again in the Informal Settlements, Journal of Haft Shahr 9 & 10, PP [In Persian]. Pourmohammadi, M.R. (2006). Urban Land Use Planning, SAMT. [In Persian]. Porio, E. & Crisol, C. (2004). Property rights, security of tenure and urban poor in Metro Manila, Habitat International, 28, Rafieiyan, M. (2004). The Project of Informal Settlements Empowerment in Bandar Abbas, Maskan va Shahrsazi. [In Persian]. Razaviyan, M.T. (2002). Land Use Planning, Monshi. [In Persian]. Riley, J. (2001), Indicator Quality for Assessment of Impact of Multidisciplinary Systems, Journal of Ecosystems and Environment, 87, Sarrafi, M. (2003). Reviews the Features of Spontaneous Settlement in Iran: Search of Empowerment Strategies, Journal of Modiriyat E shahri, No. 10. PP [In Persian]. Simbizi, M.C.D. & Bennet, R.M. & Zevenbergen, J. (2014). Land Tenure Security: Revisiting and Refining the Concept for Sub-Saharan Africa s Urban Poor, Land Use Policy, 36, Tarh-va-Amayesh Consulting Engineers, (2006). Comprehensive Plan of Urmia, Maskan va Shahrsazi. [In Persian]. UN-HABITAT, (2003). The Challenge of Slums, UN-HABITAT, (2004). Financing Urban Shelter, Earthscan. Van Gelder, J.L. (2007). Feeling and thinking: quantifying the relationship between perceived tenure security and housing improvement in an informal neighborhood in Buenos Aires, Habitat International, 31, Van Gelder, J.L. (2009). What tenure security? The case for a tripartite view, Land Use Policy, 27, Van Gelder, J.L. & Reelink, G. (2010). Land titling, Perceived tenure security, and housing

14 42